Tweede dialectwoordenboek ‘Algemieën Bekoest Nienofs’ komt eraan

NINOVE – Eind dit jaar brengt de werkgroep ‘Nienofs dialect’ een tweede vernieuwde versie uit van het dialectwoordenboek ‘Algemieën Bekoest Ninofs’. Voorintekenen kan nog tot 30 september 2018. De hoofdbedoeling van dit woordenboek is dat de rijkdom en variatie van ons Nienofs dialect bewaard blijven.

Tot midden vorige eeuw bleven mensen nog vaak onder de eigen kerktoren wonen; er was weinig tot geen invloed van andere talen, zodat iedereen vlot het dialect sprak. Vandaag vervagen veel dialecten steeds meer tot folklore; mooie, pittige dialectwoorden dreigen verloren te gaan. Veel mensen denken dan “ons Nienofs dialect mag niet verloren gaan”.

Dat was de reden dat een werkgroep ‘Nienofs dialect’ vanaf 1996 begon met het verzamelen van woorden. In 2000 brachten zij hun eerste woordenboek ‘Algemieën Bekoest Nienofs’ uit. Al snel bleek dat het werk niet af was: na het verschijnen van het boek kwamen steeds meer woorden en uitdrukkingen boven water. De werkgroep is na een pauze van enkele jaren terug intens aan het werk gegaan en is fier om nog eind dit jaar hun nieuwe creatie te publiceren.

Woordenlijst en spellingsregels

Het boek heeft als hoofdstructuur een woordenlijst van meer dan 5.500 woorden, alfabetisch gesorteerd, wat opzoeken gemakkelijk maakt. Deze dialectwoorden krijgen een pittige omschrijving met voorbeeldzinnen. Daarnaast is er een lijst van Nederlandstalige woorden met referentie aan het paginanummer waar het dialectwoord te vinden is. Zo is het boek in 2 richtingen te lezen: Nienofs à Nederlands en Nederlands à Nienofs. Dit is een grote meerwaarde.

Duidelijke regels opstellen voor de spelling van het Nienofs dialect was geen eenvoudige zaak. Specifiek uitgesproken klanken, keelklanken, mouillering zijn moeilijk weer te geven met de 26 letters van ons alfabet. Het fonetisch schrift is voor de meeste mensen onbekend en dus niet bruikbaar voor een lijvig woordenboek als dit. Daarom heeft de werkgroep een zo goed mogelijke benadering uitgewerkt met de gekende letters en leestekens.

Uitdrukkingen en originele benamingen

Maar het wordt geen saaie, ellenlange opsomming van woorden zoals in een klassiek woordenboek. De lijst is creatief doorspekt met recepten, Nienofse liedjes, cartoons van Rufijn, een massa typische uitdrukkingen. Ook die vele uitdrukkingen zijn opgelijst per thema: o.a. eten en drinken, uitdrukkingen met dieren, verwensingen, ‘aangebrande’ uitdrukkingen. Je vindt er eveneens zegswijzen over geld, kerk, gezondheid, absurde uitlatingen… Er is tenslotte ook aandacht voor de originele benamingen van carnavalsgroepen, oude straatnamen en klinkende bijnamen van oude Ninovieters.

Enkele smaakmakers

• ’t Wer meiren nog klieër Er is geen haast bij, morgen komt nog.
• Liever nen dief oeën man klink as een loeësjtervink Liever geen luistervinken in de buurt.
• Ne goeien hoeën moet oever ’t hekken kenn’n Een gezonde man mag niet te dik zijn.
• Smatj moeë peper op aue’n derpel Hou de vrijers weg van je dochter
• Wetj’e wa da gieën avauns es, hein? Au gat afkooësjken veer da ge geskeet’n hetj Blijf maar doorzetten!
• ’t Kaun gieën koeëd va per velo te raun as t’er moer in de kasj leit Het kan geen kwaad betrekkingen te hebben als de vrouw haar maandstonden heeft.
• De mollen beginn’n te vriet’n Ze krijgt al borstjes.
• Dat es vèr de zjieëm van au gat te skauitj’n Dat is om hevige diarree van te krijgen.
• Hau heet zan hoeër gekamd mè de skoetelvodde Een vettige kop hebben0
• Hau sketj heuger as da za gat stoeët Hij leeft boven zijn stand0
• E veirken steirft nie van ne vooëljen trog mor van ne legen Honger is erger dan smerig zijn.
• Es ’t weer loeëwauivesoep? Is het weer soep uit pakjes?
• Op here kontwaar kenjd’e een pintj rechtzett’n Ze heeft een breed achterwerk.
• Mè Lichtemis lingen de dogen nen hoeëneskrieë Met Lichtemis lengen de dagen met een hanekraai.
• ’t Es beter een hol in au kous as een kous in au hol Absurde uitdrukking.

Voorintekenen

MLI