BRUSSEL/OUTER – Het Instituut Yad Vashem in Jeruzalem heeft de eretitel ‘Rechtvaardigen onder de volkeren’ postuum toegekend aan Prosper en Clémentine Tuypens-Lambrecht uit Outer.
Die onderscheiding ontvingen de nabestaanden dinsdag 28 februari uit de handen van de ambassadeur van Israël, mevrouw Idit Rosenzweig Abu. Net als voor andere families is dit een blijk van erkentelijkheid voor het verbergen en huisvesten van Joodse mensen, die daardoor zijn gered van de deportatie en een zekere dood.
Simon
Zalman (Simon) Zylbersztajn vluchtte in 1929 uit Polen naar België. In 1933 huwde hij Guenia Kluiger; ze kregen 3 kinderen: Maurice, Nathan (stierf na 6 maand) en Felix.
Simon had in Brussel een fietsenzaak aan de Waterloose Steenweg, dicht bij de Hallepoort. Daar leerde hij Josef Demesmaker kennen. Jef, zoals hij werd genoemd, baatte een frituur uit tegenover de fietsenwinkel. Simon was ook bevriend met Alphonse Schell, die hij had ontmoet op de vooroorlogse fietsenmarkt.
Jef bezat een huis aan de Kapucijnenstraat in de Marollen. Toen Simon door de anti-Joodse wetten was verplicht om zijn zaak te sluiten, heeft Jef de hele familie onderdak verschaft. Op de eerste verdieping was een verborgen ruimte ingericht; op bepaalde momenten moest de kleine Felix daar blijven in volledige duisternis. Daardoor heeft hij later nooit kunnen slapen zonder dat een lichtje bleef branden.
Jef kon voor Maurice papieren krijgen onder de naam Maurice Demesmaker. Dat liet hem toe om zonder schrik naar school te gaan onder zijn nieuwe identiteit als een christelijk kind.
“En dus moeten we deze goede mensen kennen, die Joden hielpen tijdens de Holocaust. We moeten van hen leren en in dankbaarheid en hoop moeten we hen gedenken.” (Eli Wiesel)
Felix
Simon zelf probeerde naar Zwitserland te ontkomen om daarna zijn familie te laten overkomen.
Guenia en hun jongste zoon Felix werden ondergebracht in Heverlee en zouden daar blijven tot september 1942. Toen keerde Simon terug naar Brussel omdat hij de Zwitserse grens niet was over geraakt. Guenia en Felix voegden zich bij hem.
Jef was inmiddels aangehouden door de Gestapo, maar terug vrijgelaten. Hij stelde voor om Felix in veiligheid te brengen in Outer, waar hij familie had wonen. Op die manier kwam de kleine Felix daar terecht: eerst in het klooster en nadien bij de familie Tuypens.
Prosper en Clémentine Tuypens-Lambrecht hadden drie dochters en ontfermden zich met veel liefde over Felix. Hij zou als Felix Tuypens bij hen blijven tot 1945.
Zij broer Maurice en zijn ouders leefden ondergedoken bij Alice en Alphonse Schell, die ondertussen naar Evere waren verhuisd. Maurice verbleef daar tot aan het einde van de oorlog.
Deportatie
Op een dag in oktober 1942 wou Guenia iets gaan ophalen in de Kapucijnenstraat. Zij is onderweg opgepakt, onmiddellijk naar Mechelen gestuurd en vandaar gedeporteerd naar Auschwitz, waarvan zij nooit is teruggekeerd.
Simon is eveneens gearresteerd door de Gestapo en zou naar Auschwitz worden gedeporteerd met het 20ste treinkonvooi. Drie jonge Belgische mannen dwongen op 19 april 1943 tussen Boortmeerbeek en Haacht de trein tot stoppen. 231 gedeporteerden konden ontsnappen, waaronder Simon. Hij sloot zich daarna aan bij de weerstand.
In 1947 heeft hij zijn kinderen teruggevonden. Hij hertrouwde en kreeg nog een zoon: Jean-Pierre. Na de oorlog is Maurice in contact gebleven met Alphonse en Alice Schell. Hij is in 1958 met hun dochter Flavia gehuwd.
Rechtvaardigen
Omdat zij op gevaar van hun eigen leven een joodse familie hebben verborgen en onderdak gegeven, heeft het Yad Vashem Instituut in Jeruzalem de eretitel ‘Rechtvaardigen onder de volkeren’ postuum verleend aan Jef Demesmaker, Alphonse en Alice Schell, Prosper en Clémentine Tuypens-Lambrecht.
Jef Demesmaker heeft geen naaste verwanten in leven om de eretitel in ontvangst te nemen. Toch zal zijn naam worden geschreven op de eremuur in de tuin der rechtvaardigen van Yad Vashem.
Info: Yad Vashem – Fotomontage.
MLI – Foto’s: ambassade van Israël in Brussel.
