NINOVE – Het afschaffen van de opkomstplicht is wellicht de meest in het oog springende wijziging bij de lokale en provinciale verkiezingen van zondag 13 oktober.
Op de kandidatenlijsten van de 4 partijen of kartels voor de Ninoofse gemeenteraadsverkiezingen staan 35 namen van kandidaten. Door de bevolkingsaangroei (40.363) heeft de stad recht op 2 extra raadsleden: dus 35 in plaats van 33 nu.
Dat is echter niet de enige verandering in de kieswetgeving. Een aantal ervan zal je als kiezer niet onmiddellijk bemerken, maar ze zijn wel van invloed op de vormingen van de gemeentebesturen. We zetten ze even op een rij.
Afschaffing opkomstplicht
Je bent niet meer verplicht om te gaan stemmen voor de lokale en provinciale verkiezingen van 13 oktober 2024. Iedere kiesgerechtigde krijgt nu een uitnodigingsbrief in plaats van een oproepingsbrief.
Volmacht
Je kunt in bepaalde omstandigheden een volmacht geven. Daarvoor zijn een volmachtformulier en een bijhorend attest vereist. De volmachtkrijger moet die documenten op de verkiezingsdag meebrengen naar het stembureau.
Om misbruik van volmachten te voorkomen, wordt een lijst opgesteld van de kiezers, die een volmacht hebben uitgeoefend. Op het ronselen van volmachten staat een gevangenisstraf (van 8 dagen tot een maand) en/of een geldboete.
Vrijstelling als bijzitter
Als een kiezer twee keer heeft gezeteld als bijzitter in een stem- of telbureau, heeft die het recht om vrijstelling aan te vragen om nog eens te zetelen als bijzitter.
Vanaf de verkiezingen van 9 juni 2024 registreert het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) diegenen, die in een stem- of telbureau als bijzitter hebben gezeteld. Een vrijstelling kan je dus pas aanvragen voor verkiezingen na 13 oktober 2024.
Die vrijstelling geldt enkel om te zetelen als bijzitter, niet als voorzitter of secretaris.
Afschaffing invloed lijststem
Je kunt stemmen op individuele kandidaten, maar ook bovenaan de lijst: de zogenaamde kop- of lijststem. Die lijststem blijft bestaan, maar ze telt niet meer mee bij de aanwijzing van de verkozenen. De kandidaten zullen verkozen worden in de volgorde van het aantal voorkeurstemmen, dat ze hebben behaald.
Vroeger konden de kandidaten bovenaan de lijst gebruik maken van de lijststemmen om verkozen te geraken. Die overdracht van lijststemmen is dus afgeschaft.
Resultaten
De resultaten van de verkiezingen zullen niet enkel op gemeentelijk niveau beschikbaar zijn. Vanaf 2024 kennen we de specifieke resultaten en dus ook het stemgedrag op het niveau van bepaalde deelgebieden zoals wijken, dorpen of deelgemeenten binnen de gemeente.
Het ABB publiceert deze resultaten enkele dagen na de verkiezingen.
Initiatiefrecht
Na de gemeenteraadsverkiezingen krijgen de verkozenen in afnemende volgorde van lijstgrootte een initiatiefrecht toegekend, waarmee ze een meerderheid kunnen vormen.
Het initiatiefrecht komt eerst toe aan de verkozene met het meeste naamstemmen van de grootste lijst. Die verkozene krijgt 14 dagen de tijd om een meerderheid te vormen. Die termijn start de dag, die volgt op de dagtekening van het proces-verbaal van de verkiezingen.
Benoeming burgemeester
De verkozene met de meeste naamstemmen van de grootste coalitiefractie, wordt de burgemeester. Wil die persoon dat ambt niet opnemen, dan gaat het naar degene met de tweede meeste naamstemmen van de grootste coalitiefractie.
Nieuwe gemeenteraad
Vroeger werd de nieuwe gemeenteraad begin januari van het eerste jaar van de nieuwe legislatuur geïnstalleerd. De installatievergadering zal nu al begin december 2024 plaatsvinden. Dit geeft de verkozenen dus minder tijd om een nieuw gemeentebestuur te vormen.
Bron: Vlaanderen-lokale en provinciale verkiezingen.
MLI
