REGIO – De 19de eeuwse sluizen op de Dender in Vlaanderen zouden al in 2020 moeten zijn vernieuwd, maar dat is nog niet gebeurd. In Wallonië zijn alle stuwencomplexen wel gerenoveerd, waardoor het Waals Gewest dubbel zoveel water kan afvoeren naar Vlaanderen.
VRT NWS wijdt een interessante bijdrage aan deze problematiek, die we hieronder kort schetsen.
De Dendervallei ligt in een heuvelachtig gebied. Het water stroomt daardoor sneller af naar de rivier. Het komt stroomopwaarts van Wallonië en van heel wat zijbeken in Vlaanderen, waardoor de Dender gevoelig is voor overstromingen, de laatste in 2010.
Om dat in de toekomst te vermijden, zouden de 7 verouderde Vlaamse stuwen en sluizen snel worden aangepakt. De toenmalige minister van Openbare Werken Hilde Crevits (CD&V) kon haar belofte van 2010 niet inlossen, net zo min als haar opvolgers Ben Weyts (N-VA) en huidig minister Lydia Peeters (Open VLD).
Stokoude stuwen
Alleen in Geraardsbergen en Aalst kwam er even schot in de zaak, aan de andere 5 stuwcomplexen is nog helemaal niks gebeurd. In Aalst zijn de werken voor een nieuwe sluis en stuw al 9 jaar aan de gang, maar nog altijd niet voltooid. Aan de stuw van Geraardsbergen is amper anderhalf jaar gewerkt. In 2017 is de werf stilgelegd nadat het Milieufront Omer Wattez protest had aangetekend tegen de moderniseringswerken en haar gelijk haalde bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
6 sluizen dateren van 1863; de stuw in Denderbelle is vlak na de Tweede Wereldoorlog gebouwd en raakte al een paar keer geblokkeerd, waardoor de Dender dreigde te overstromen. De oudste stuwen werken nog met schotbalken: houten balken, die in de rivier opeen worden gestapeld of van elkaar gehaald om het waterniveau te regelen. In Geraardsbergen gebeurt dat nog handmatig met een draaiwiel. Bij een moderne stuw is alles vanop afstand geregeld via sensoren en computergestuurde hydraulische systemen van stalen platen. Je kunt die je onder om het even welke hoek plaatsen, zodat je het waterpeil tot op de millimeter kan sturen.
Vergunningsproblemen
Er zijn bijkomende bufferbekkens gemaakt en minister Lydia Peeters heeft de budgetten van waterbeheerder de Vlaamse Waterweg verhoogd tot € 125 miljoen, weliswaar voor heel Vlaanderen. Maar de stuwen blijven een moeilijke kwestie. Dat komt door problemen met vergunningen, waarvoor de regelgeving zeer strikt is. Dat en de verschillende actiecomités bemoeilijken het werk.
Om een omgevingsvergunning voor een stuwcomplex te verkrijgen is in Vlaanderen eerst een milieueffectenrapport nodig. Telkens kan daar tegen worden geprocedeerd met vaak een juridische uitputtingsslag tot gevolg. Zo ook voor de Denderstuwen: 13 jaar na de grote overstromingen van 2010 zitten bijna alle dossiers muurvast.
Wallonië
In Wallonië heeft men alles in één vergunning gebundeld, met een veel kortere doorlooptijd van 6 maanden. In 2015 is gestart met de aanleg van de voorlaatste nieuwe stuw op de Dender. Een complex project: er moest een bocht van de Dender worden afgesneden via een extra kanaal, waarop de nieuwe stuw kon worden geplaatst. De werken in Wallonië waren op 2 jaar afgerond. Resultaat: alle stuwen zijn er klaar, in Vlaanderen geen enkele.
De Waalse voortvarendheid, de lange Vlaamse procedures en het gebrek aan Vlaams geld leidden ertoe, dat eigenlijk een omgekeerde rivier is gebouwd: de Dender kan aan haar Waalse bovenloop meer water afvoeren dan stroomafwaarts aan de middenloop in Vlaanderen. Daardoor is de kans op overstromingen in Vlaanderen toegenomen. De moderne Waalse stuwen mogen het water dan sneller kunnen afvoeren, de oude Vlaamse stuwen kunnen dat water helemaal niet slikken.
Ruimte voor water
De Vlaamse Waterweg wil met het nieuwe project ‘Ruimte voor water’ de problemen rond de Dender duurzaam aanpakken. Het beoogt een oplossing voor de overstromings- én de droogteproblematiek. Niet alleen door de stuwen te renoveren, maar ook door de Dender zelf op te waarderen en de natuur rondom beter in te richten.
Zo zijn sinds 2010 al 7 wachtbekkens aangelegd op de zijbeken van de Dender. In het voorjaar van 2024 legt de Vlaamse Waterweg de uitwerking van een voorkeursalternatief van het strategisch plan voor aan de Vlaamse Regering, 4 jaar na de opstart en bijna 14 jaar na de grote overstromingen uit 2010.
Maar ook met dat voorkeursalternatief is nog altijd geen enkele oude Vlaamse stuw op de Dender gemoderniseerd.
Info: lees het volledige artikel op VRT Nieuws.
